Menapozda hormon almalı mıyım? Zararlı mı?
Yaygın inanışın aksine hormonlar sizin dostunuzdur, düşmanınız değildir. Hormon kullanımının sağlıklı yaşam süresi üzerinde olumlu etkileri gösterilmiştir.
2017 yılında JAMA dergisinde WHI çalışmasına katılan hastaların 18 yıllık takip sonuçları ve tüm nedenlere bağlı ölümler detaylı olarak yayınlandı. Yaklaşık 17000 kadının 18 yıllık takiplerinde hormon replasman tedavisi alan hastalar ile kullanmayan hastalar arasında hiçbir ölüm nedeni açısından fark bulunmamıştır, bunlara Meme kanseri, Kalp ve Damar sistemi hastalıkları, Felç , Meme dışı Kanserler ve tüm diğer nedenler de dahildir.
Dolayısıyla Hormon tedavisi kullanımı hiç bir yaş gurubunda hiçbir hastalığa bağlı gelişen ölüm riskini ARTTIRMAMAKTADIR.
Aksine 50-59 yaş gurubunda östrogen hormonu kullanıldığında, hormon kullanmayanlara göre tüm nedenlere bağlı ölüm riski istatistiksel olarak anlamlı şekilde azalmaktadır. Kadınların en çok korktuğu meme kanseri açısından değerlendirildiğinde, Bu yaş gurubunda yalnızca östrogen hormonu kullanan kadınlarda meme kanserine bağlı ölüm riski de istatistiksel olarak azaldığı gösterilmiştir.
Özellikle 5-59 yaş gurubunda ki kadınlarda gösterilen tüm nedenlere bağlı ve ek olarak meme kanserine bağlı ölümler azalmış olmakla birlikte her hasta hormon kullanımı için uygun aday değildir.
Menapoz dönemindeki hormon tedavisi için kadınları iki ana kategoriye ayırmak gerekir.
- Erken Menapoz Hastaları
Beklenen daha erken yaşta menapoza giren hastaların durumu tıbbi açıdan özellik gösterir. Bu hasta gurubu ileri seviyede kemik erimesi, erken yaşta kalp hastalıkları gelişmesi, cinsel sağlıklarını koruyabilmek gibi yaşam kalitelerini olumsuz etkileyen pek çok durum ile baş etmek zorundadır. Dikkatli bir takip sürecinde olmalıdırlar.
Normalde yumurtalıklarını üretmesi gereken östrogen hormonunu dışarıdan verilerek bu hastaların regl kanamalarının devam etmesini sağlamak ve olası sağlık problemlerinin gelişmesini önlemek gereklidir. Bu guruba yapılan tedavi eksik olanı hormonu yerine koymak-hormon replasman tedavisi olarak isimlendirilir.
Bu hasta gurubu normal menapoz yaşından yıllar önce menapoza girdikleri için tedavide mutlaka östrogen hormonu içeren ilaçları, en azından doğal menapoz yaşına kullanmak durumundadırlar. 30 yaşında menapoza giren bir hasta için bu süre 20 yıl iken 42 yaşında menapoza giren bir kadın için bu süre 8 yıl kadar olacaktır. Doğal menapoz yaşına geldiklerinde hastanın genel sağlık durumu, şikayetleri, tüm tetkikleri, beklentileri değerlendirilerek hormon tedavisine devam edilip edilmeyeceğine karar verilebilir. - Normal Yaşta Menapoza Giren Kadınlar
– Postmenapoz dönemindeki bir kadına hormon başlama kararını verirken bazı noktalar dikkatle değerlendirilmelidir:
– Endikasyon : Niçin hormon veriyoruz veya neden hasta kullanmak istiyor?
– Yaş ve Menapoz Süresi : 60 yaş üzerinde ve 10 yıldan fazla süredir postmenapozda mı?
– Kadının Kendisi : Mevcut Sağlık durumu ve taşıdığı riskler nelerdir?
Hangi Tedavi Verilmeli?
Hormonların Kar/Zarar oranı nedir? Alternatifler tedaviler ?
Eğer kadın 60 yaşından büyükse ve/veya menapoza gireli 10 yıldan uzun süre olduysa hormon tedavisi bu kadında faydalı olmayabilir, içerdiği riskler faydasından fazla olabilir. Bu hastalar için lokal hormon uygulamalarının kısa süreli kullanımı halen faydalı olabilir. Esas tedavileri, mevcut hastalıklarına yönelik olmalıdır, örneğin kemik erimesinin tedavisi gibi.
Hormon verilecek kadınları, rahimi olanlar ve rahimi ameliyat ile alınanlar olarak iki bölümde inceliyoruz. Rahimi olan kadınlara östrogen hormonunun yanında progesteron hormonu da verilmek zorundadır. Rahimi olmayan kadınlar ise progesteron hormonu içeren ilaçları almamalıdır.
Hastanın hormon kullanımına engel oluşturan – kontrendikasyon yaratan bir hastalığı olup olmadığını saptamak hayati öneme sahiptir.
Şu durumlarda hormon tedavisi kesinlikle verilmemelidir:
- Sebebi bilinmeyen vaginal kanama varlığı,
- Aktif karaciğer hastalığı,
- Rahim veya Meme kanseri tanısı olan hastalar,
- Kalp hastalıkları ( koroner arter hastalığı, atheroskleroz, hipertansiyon),
- Venöz thromboembolik hastalığı olanlar- damar tıkanıklığı öyküsü olanlar ve felç(stroke) geçirenler,
- Demans – Migren – Endometriosis öyküsü olanlar,
- Hipertrigliseridemi için tedavi alanlar.
Op.Dr. Cem Ayhan
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
